Binlerce tarım işçisi çocuk okul yerine tarlada
Yeni ders yılıbaşlasa da, çok sayıda öğrenci hâlâ mevsimlik gezici tarım işçisi olarakçalışıyor. Hayata Destek Derneği İstanbul’da açtığı sergiyle bu çocuklarınsorunlarına dikkat çekti.
Rengin Arslan
İstanbul – BBCTürkçe – 09.09.2014
Okulların açılmasıylamilyonlarca çocuk yeni ders yılına başladı. Ancak onlarla aynı sıralarıpaylaşması gereken binlerce çocuk okullarda değil, hâlâ tarlada ve aileleri ilebirlikte mevsimlik gezici tarım işçisi olarak çalışıyor.
Onlardan biri deReyhan. 13 yaşında. Ailesi mevsimlik tarım işçiliği yapıyor. O da doğduğundanberi onlarla birlikte göçüyor. Bazen pamuk, bazen fındık topluyor.
Neredeyse dört yıldırŞanlıurfa-Viranşehir’deki evine dönemiyor. Dolayısıyla okuluna da… İlkokulabaşlamış ancak düzenli olarak gidememiş Reyhan.
Hayata DestekDerneği’nin onun hikâyesinden yola çıkarak hazırladığı haritaya göre, Hatay,Adana, Kayseri, Nevşehir, Yozgat ve Ordu’ya gitti bu dört yıl içerisinde.
Derneğin İFSAK’ın Beyoğlusergi salonunda açtığı ve fotoğrafçı Sermet Dilber’in bu yılın Mart ayındanberi çektiği mevsimlik tarımda çalışan çocuk işçilerden biri de o aynı zamanda.
Türkiye İstatistikKurumu’nun (TÜİK) en son 2012 yılı için yayımladığı çocuk işgücü verilerinegöre tarımda çalışan çocuk işçilerin sayısı 399 bin. Bu, diğer sektörlerdeçalışan çocuk işçilerin yüzde 44,7’sine karşılık geliyor.
“Çocuk olmahaklarından mahrum kalıyorlar”
Mevsimlik tarım işçisiolarak çalışan çocukların tek sorunları eğitimden uzak kalmaları değil. BBC Türkçenin sorularını yanıtlayan Dilber, sahadafotoğraf çekerken çocukların barınma, beslenme, temiz su sorunu ve ulaşımıngüvenliğinin olmaması gibi sorunların dikkatini çektiğini söylüyor.
Derneğin projeyöneticisi Cansın Leylim Ilgaz ise “Tarım işçiliği yapan çocuklar sadeceeğitim haklarından, sağlıklı bir çevrede büyüme haklarından değil, oyunhaklarından da mahrum oluyorlar. Çocuk olma haklarından mahrum oluyorlar”diyor.
Sergide, mevsimliktarım işçisi çocukların kendi çektikleri fotoğraflar da yer alıyor. Bununyanında kendi el yazılarıyla yazdıkları küçük notlar da. Bu notlarda en çoköğretmen olmak istediklerini yazmışlar. Bu hayalleri gerçekleşebilecek mibilinmez ancak dernek yöneticileri, mevsimlik tarım işçiliğinin bir kısırdöngüye neden olduğunu söylüyor.
Büyük kısmı kendisi deçocukken bu işi yapmış olan ebeveynler, çocuklarının okumasını istese de bunusağlayacak olanaklardan mahrumlar. Çocuklarını, çalışamayacak yaşta olsalardahi, memleketlerinde bırakacakları kimsenin olmaması ve okul giderlerinikarşılayamama kaygısıyla yanlarında getiriyorlar.
Bazıları ise dahaşanslı. Mevsimlik tarım işçiliğine kış dönemi ara verip memleketine dönenaileler de var. Onların çocukları ise genelde Ekim-Kasım döneminde okulabaşlıyor ve karnelerini almadan tekrar tarlalara dönüyorlar. Yerel yönetimlerve valilikler ise “misafir” öğrenci uygulamasıyla bu öğrencilerigeçici olarak en yakındaki okula kaydedebiliyor. Ancak bu da uyumsuzluksorunlarını beraberinde getirebiliyor.
“Çocuk emeğininistismarı ile etkin mücadele”
2010 yılının Martayında Başbakanlık tarafından yayımlanan genelge bu sorunların önüne geçmeyihedefliyordu. Genelgenin getirdiği olumlu adımlar olsa da uygulamalardaaksaklıklar olduğu belirtiliyor.
Genelgede çocuklarıneğitimlerine devam etmeleri için teşvik verilmesi ve aynı “kendiyörelerindeki veya gittikleri yerlerdeki Yatılı İlköğretim Bölge Okullarınamisafir öğrenci olarak alınmaları veya taşımalı eğitim veya mobil eğitim gibiimkanlardan en uygun olanı seçilerek çocukların okula devamları”sağlanması maddeleri öne çıkıyor.
Ancak projeyöneticisi, Ilgın Yatılı İlköğretim Bölge Okulları’nın (YİBO) yaklaşık bir yılönce kapatılmasının çocukların okula gitmesi yönündeki teşviki olumsuzetkilediğini söylüyor.
Genelgede ayrıca”çocuk işçiliği ve çocuk emeğinin istismarı ile etkin mücadeleedilecektir” deniyor.
Dünyada 98 milyonçocuk tarım işçisi
Türkiye aynı zamandauluslararası anlaşmalarla bu sorunla mücadele için taahhütlerde bulunmuşdurumda. Bunlardan biri de Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) 182 nolusözleşmesi.
Bu sözleşme “Kötüşartlardaki çocuk işçiliğinin yasaklanması ve ortadan kaldırılmasına ilişkinacil önlemler” başlığını taşıyor. Buna göre Türkiye’nin çocuk işçiliğininen kötü uygulamalarıyla mücadele etmesi gerekiyor. Bunlardan biri de tarımdaçocuk işçiliği.
Son olarak Çalışma veSosyal Güvenlik Bakanlığı ile ILO Türkiye Temsilciliği işbirliğinde yürütülen”Ordu İlindeki Mevsimlik Fındık Tarımında En Kötü Biçimlerdeki Çocukİşçiliğinin Önlenmesi Projesi”sinin bir yıl daha uzatılması için mutabakatimzalandı.
Dünyada da çocukişçiliğinde en yüksek oran tarım işçisi çocuklara ait. ILO’nun 2013 yılındayayımladığı verilere göre dünyadaki 168 milyon çocuk işçinin yarıdan fazlası,98 milyon çocuk tarım işçiliği yapıyor.
Türkiye’de genelge veuluslararası anlaşmalar uygulamalar için gerekli alanı yaratsa da rakamlarşimdilik uygulamada atılması gereken adımlar olduğuna işaret ediyor
